Tarım ve Orman Bakanlığı taklit ve tağşişi yapılan eserleri kamuoyuna duyuruyor. Yayınlanan son listede ise köfte, yoğurt, sıvı yağı, sumak, çiğ süt, süzme bal, zeytinyağı üzere temel gıda ürünlerine karıştırdıkları hususlarla insan sıhhatini resmen hiçe saymışlar.
En dikkat çekenleri ise klasik köftede soya, yoğurtta nişasta, sumakta besinde kullanılmayan müsaade verilmeyen boya tespiti oldu. Pekala vatandaşlar düzmece eserleri nasıl anlayabilir, kuşkulu bir durumda nereye şikayet edebilirler?
‘ORGAN HASARI, KRONİK SIHHAT SORUNLARI YAŞANIYOR’
Konuyla ilgili tüm merak edilenleri milliyet.com.tr’ye açıklayan Besin Mühendisi ve Kontrol Uzmanı Nurten Sırma şu tabirleri kullandı: “Bakanlık artık besinde sahtecilik yapanları iki listede yayınlıyor. Bunlardan biri sıhhati tehlikeye düşürecek besinler listesi, bir başkası de besinde taklit ve tağşiş yapanlar. 109 tane sıhhati tehlikeye düşüren firma açıklandı. 703 tane de besinde taklit ve tağşiş yapanlar açıklandı.
Sağlığı tehlikeye düşüren besin eserlerinde sumak var. İçinde besinde kullanılmaya müsaade verilmeyen boya tespit edildi. Besin dalına ilişkin boya başkadır, besin bölümüne aittir. Fazla kullanıldığında neler olduğunu kestirebilirsiniz. Lakin besinde kullanılmayan boya varsa burada denetimden çıkmış üretim görüyoruz. İnsan tükettiği vakit boyanın toksik unsurları ile ilgili sıhhat sorunu yaşanacağı ortada. Bununla ilgili pek çok çalışma da yapıldı. Çalışmada yabancı boya unsurlarındaki toksik unsur nedeniyle uzun vadede organ hasarı, toksik unsurdan ötürü akut ve kronik sıhhat sorunları yaşanıyor.
YOĞURTTA NİŞASTAYA RASTLANDI! BUNUN SIHHATE ZİYANI NE?
Normalde nişasta sıhhati tehlikeye düşüren bir şey değildir. Nişastayı yoğurda neden koyuyorlar? Yoğurdun kıvamı artsın, yoğunluğu artsın ve yük artışı yaşansın diye nişasta koyuyorlar. Dışarıdan bakıldığında sıhhate ziyanı yokmuş üzere görünüyor. Ancak şöyle bir ziyanı var: Bunu mevzuata muhalif koyuyor. Bu sürecin yapıldığı tesis hijyen şartlarına uygun mu? Bu bir soru işareti. Tüketici parasının karşılığını alamamış oluyor. Burada sıhhati tehlikeye düşüren bir durum var.
Yoğurda bir de mevzuata alışılmamış olarak natamisin karıştırmışlar. Daha evvelki listelerde bu vardı. Küf ve maya önleyiciyi yoğurtta kullanmışlar, bu yasal değil. Natamisinin besin bölümünde yeri vardır lakin az kullanılır.
KÖFTEYE NEDEN SOYA KOYUYORLAR?
Soya protein yüklü olan eserlerde kullanılıyor. Soya proteinini kırmızı etten gelen proteinle karıştırarak bunu değerlendiriyorlar. Firma ‘protein bedelini eksik koyup soya ek ederim, toplam protein kıymetini tamamlarım’ diyor. Şirket alanda ucuz soya buluyorsa bunu ek ediyor. Burada kırmızı etin maliyetini azaltmaya çalışıyorlar. Soya insan sıhhatine ziyanlı değil fakat tüketiciyi mali olarak kandırmış oluyorsunuz.
‘SADE YAĞA İNEK SÜTÜ EK ETMİŞLER’
Sade yağ diye bahsedilen şey baklava ve katmerde kullanılan yağdır. Sütün yağından tereyağı yapılır yahut sade yağ yapılır. Besin mevzuatına nazaran tereyağında yağ oranı yüzde 87 olmalıdır. Sade yağdaki oran da yüzde 99’dur. Yani yağ oranı yüksek ve daha kaliteli bir yağdır sade yağ. Lakin sütün yağı kıymetli ve değerli bir şey olduğu için sütün yağından çalmış, onun yerine ona misal tıpkı sınıftan inek sütü ek etmişler. Burada tekrar bir mali sahtecilik var. Olması gereken kaliteyi vatandaşa sunmuyorlar. Sütün para eden kısmı yağ tarafındadır. Firma burada sütün yağından çalarak onun yerine öteki ekler yapıyor.
‘90 LİRALIK AYÇİÇEK YAĞINI ZEYTİNYAĞI DİYE SATMIŞLAR’
Bitkisel karışım sıvı yağda boya tespit edildi. Ayçiçek yağının litresi 90 lira, firma bunun içerisine besinde kullanımının yasak olduğu yeşil boyayı ek ederek bunu zeytinyağı diye satıyor. Zeytinyağının litresi 350 TL. Yani 90 liralık ayçiçek yağını 350 TL’ye satıyorlar. Tonajlı sattığı için firmaya yüksek kar marjı kalıyor. Bu da niyeti bozan firmalara karanlık ve cazip bir saha açıyor. Tavuk sosu harcında besinde kullanılmasına müsaade verilmeyen boya kullanmışlar.
VATANDAŞ SAHTECİLİĞİ NASIL ANLAYABİLİR?
Bu firmalar bitkisel karışım sıvı yağa uygun olmayan dalın dışından bir boya ek etmişler, bunu genelde koyu şişeye, kahverengi şişelere koyuyorlar. Gözle dışarıdan anlayamazsınız, fakat konuta getirdiğinizde yemeğe yahut salataya koymadan evvel beyaz bir tabağa vatandaşlar döksün. Döktükten sonra boya kısmı bir tarafta ağır olabiliyor. Bunu kesinlikle tabağa yahut bardağa boşaltsınlar. Eşit dağılmamış bir renk varsa, imgesinde farklılık varsa, tadında farklılık varsa tüketmesinler.
Etiketsiz eser almak çok riskli. Nereden geldiği aşikâr olmayan eserler oluyor. Üzerinde fabrika ismi yok, kayıt numarası yok. Hesabını nereye soracaksınız? Bakanlığa şikayet etseniz bile kimi şikayet edeceksiniz?
SAHTE FİRMALAR NASIL ANLAŞILIR?
Tarım ve Orman Bakanlığı zaman zaman uyarılarda bulunuyor. Bazen düzmece vakıf, kooperatif ismiyle faaliyet gösteren, işini hakikat yapan vakıfların ismini kullanan düzmece firmalar da alanda oluyor. Bunu ayırt etmek için vatandaş şunu yapabilir: Eseri aldıktan sonra kayıt numarası denetim edilmelidir. Arama motoruna besin güvenliği bilgi sistemi diye yazılırsa Bakanlığın faal ettiği bir site açılıyor. Siteden eserin üzerinde yer alan işletme kayıt numarasını denetim etsinler.
NEREYE ŞİKAYET EDİLMELİ?
Vatandaşın anlayabileceği enstrümanlar belirli. Ya tadarak ya da görerek, koklayarak anlayabilir lakin birtakım durumlarda bu anlaşılmıyor. Vatandaşlar köfteye soya koyulduysa yahut eşek, at eti kullanıldıysa bunu anlayamayabilirler. Köftede soyayı anlayabilmek çok güç. Şayet bir farklılık seziyorlarsa da ALO 170 ihbar sınırına bildirimde bulunsunlar.”