Miiliyet.com.tr/ÖZEL Geçmiş devirlerde kamuoyunda bazen telefonların birden patladığına ait haberler ya da görüntüler toplumsal mecralarda karşımıza çıkıyordu. Bazen telefon bataryaları şişme yapabiliyor ve uzun mühlet değiştirilmeden kullanılan telefon bataryaları aygıta ziyan verebilecek boyutlara ulaşabiliyordu.
İSRAİL BAĞLANTI AYGITLARINI NASIL PATLATTI?
İsrail’in Lübnan’da irtibat aygıtlarına yönelik hücum teşebbüsü sonrası akıllara pek çok soru geldi. Pekala cep telefonlarının da patlama riski var mı? Aygıtların patlama riskine karşı ne tıp tedbirler alınabilir? Mevzuyla ilgili merak edilenleri Siber Güvenlik Uzmanı Emrullah Akdemir, milliyet.com.tr’ye cevapladı. Akdemir konuşmasında şu tabirleri kullandı: “Burada tabi ki elektronik harp tekniklerinin uygulandığı bir durumun yaşanmış olması çok beklenen. Benim en kuvvetle gördüğüm ve daha sonra da ayrıntıları netleşecek olan senaryoda tedarik zincirine sızılarak üretilen aygıtların içerisine patlayıcı yerleştirilmesi ve uzaktan bu patlayıcıların tetiklenmesi mevcut bilgilere nazaran daha muhtemel bir senaryo üzere görünüyor.
‘ENERJİ YÜKÜ İLE İNFLAK EDİLMESİNE SEBEP OLACAK USULLER MÜMKÜN’
Tabi ki burada farklı akın teknikleri de mevcut. Geçtiğimiz periyotlarda bataryaları ısınarak patlayan doğu menşeli kimi telefonların olduğunu gözlemledik. Uzaktan müdahale ile bir aygıta kapasitesi dışında güç yükü göndererek infilak etmesine sebep olacak siber atak yolları mümkün. Bunlar daha büyük boyutta bataryalarda örneğin araçların bataryaları yahut askeri elektronik kimi aygıtların sistemlerinde yangına yahut patlamaya sebebiyet verecek formda tekniklerle sömürülebilir.
Bu bahis özelinde ele alırsak tabi ki güçlendirilmiş bir patlayıcı ile aygıtların patladığını görebiliyoruz. Burada da fiziki müdahale ile yerleştirilmiş ve bir bildiri ile tetiklenmiş uzaktan patlayıcı düzeneği senaryosu husus ile ilgili açıklamalar ve öteki uzman görüşlerine nazaran en olası senaryodur.
‘YERLİ ÜRETİM KRİTİK EHEMMİYET TAŞIYOR’
Özellikle stratejik alanlarda kullanılan araç gereçlerin yerli üretim olması ve birebir vakitte bu üretimlerin inançlı geliştirme standartlarına uyularak üretilmesi kritik değer taşıyor. Ülkelerin kendi çıkarlarına uymadığı durumda kendilerinin üretimi olan aygıtları nasıl tehlikeli bir silaha dönüştürebileceklerini göstermesi açısından da sorgulanması gereken önemli bir hadiseyi yaşamış olduk.
CEP TELEFONLARININ PATLAMA RİSKİ VAR MI?
Cep telefonlarının bataryalarının çok ısınmalardan ötürü patlama riski bulunuyor. Bunun örneklerini geçtiğimiz devirlerde gördük. Buna tedbir olarak ısı sıcaklık sensörleriyle aygıtın daima denetim altında olması ve gerektiğinde aygıt belirli sıcaklık altına düşmeden şarja devam etmemesi yahut aygıtı büsbütün kapatma tedbirlerinin alınması gerekir.
Aynı kalem pillerin ateşe atıldığında patlama riskinin bulunduğu ikazlarında olduğu üzere, cep telefonu bataryalarının da içinde bulunan bileşenlerden ötürü patlama riski bulunmaktadır.
TÜM BATARYALI AYGITLAR İÇİN RİSK VAR MI?
Aslında elektronik olan tüm aygıtlar için bir risk bulunmaktadır. Uzaktan müdahale ile kıvılcım çıkmasına neden olabilecek yahut etrafında bulunan öteki farklı aygıtları etkileyebilecek çeşitten taarruzlara maruz kalabilecek aygıtlar ekseriyetle elektronik ve dış etkileşime açık olan aygıtlardır. Bataryalı aygıtlar içerdiği bileşenlerden ötürü çok aşırı ısındığında ve basınçlı bir yansımaya girdiğinde patlamaya daha elverişlidir.
YANGINA SEBEBİYET VERECEK RİSKLER BULUNUYOR’
IOT aygıtları, PLC/SCADA sistemleri, araç pilleri, şarj istasyonları dahil tüm elektrik ile ilişkili aygıtlarda şayet gerekli tedbirler alınmaz ise yangına sebebiyet verecek riskler bulunuyor.
OLASI BİR PATLAMAYA KARŞI NASIL TEDBİR ALINABİLİR?
Cihazların içerisinde bulunan unsur ve bileşenlere nazaran farklı tedbirler alınabilir. Patlama riski olan hususların bu ihtimali hayli düşük olsa bile patlama sonrası tesirlerini azaltacak tedbirlerle geliştirilmiş olması gerekir.
Bu yaşadığımız olay için konuşacak olursak mutlaka stratejik bileşenleri ülkemiz imkanları ile üretmek ve birebir vakitte tempest dediğimiz elektronik harp sistemlerine karşı müdafaa testlerinin yaptırılarak uzaktan siber taarruzlara karşı tedbirleri almak gerekir.
Yerli üretimler şayet milletlerarası güvenlik standartlarına uyulmadan geliştiriliyor ise bunlar da büyük riskler barındırmaktadır. Bu yüzden yerli, inançlı geliştirilen sistemler bu işin temel noktasıdır.
Fiziki olarak bir savaşın yanında, askeri birliklerimiz elektromanyetik harp tekniklerine karşı da hep hazır olmalıdır. Artık uzaktan yönetilen drone’lar ile savaşların yaşandığı coğrafyamızda askerlerimizin kendilerini koruyabilecek tedbirler geliştirmesi, sinyal istihbaratı kıymetlendirme ve elektronik atak tekniklerini tedbire kabiliyetlerini artırması elzemdir.
TELEFON BATARYALARI AŞİKÂR ARALIKLARLA DEĞİŞTİRİLMELİ Mİ?
Eğer cep telefonunuzun bataryasını şişmiş olarak gördüyseniz muhakkak bu bataryayı şarja takmayın ve acil bir halde değiştirin. Birtakım kalitesiz üretime sahip batarya çeşitleri uzun müddet kullanımlarda maalesef şişerek patlamaktadır.
Vatandaşlarımızın raf ömrüne dikkat ederek batarya satın alması ve kullanım ömrü tükenen bataryaları da sistemli aralıklarla değiştirmesi kendileri açısından daha uygun olacaktır. Bilinmeyen menşeli ve standartlara uymayan bataryalarda patlama riskleri hayli fazladır. Telefonların şarjda hareketli kullanımlarında şarj kablosunda yaşanan kırılmalar kimi telefon modellerinde kısa devreye neden olabilir. Olabildiğince telefonu inançlı bir formda şarj etmeniz ve sıhhatinize tesir eden SAR kıymetleri yüksek telefonları uyurken yanınızda tutmamanız kıymetlidir.”