Kahramanmaraş’ta 6 Şubat 2023’te meydana gelen 7,7 ve 7,6’lık sarsıntılarda 11 vilayet ve Sivas’ın Gürün ilçesi ağır hasar alırken, sarsıntı bölgesinde bulunan kültürel varlıkların kimileri da olumsuz etkilendi.
Deprem sonrası bölgedeki kültürel varlıklarda oluşan hasarın tespiti için Ege Üniversitesi Arkeoloji Kısmından Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu ve Akdeniz Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Kısmından Doç. Dr. Nusret Demir’in uğraşlarıyla istekli bir takım oluşturuldu. Çin Ulusal Uzay Yönetimi ile Avrupa Uzay Ajansına bağlı Alman Uzay Ajansı ve İtalyan Uzay Ajansı’nın üretişiz olarak erişime açtığı uydu imajlarının tek tek incelendiği projede yer alan gönüllüler, yüksek çözünürlüklü uydu bilgileri ile kaymalar ve alandan fotoğrafları karşılaştırarak arkeolojik alan ve kültürel varlıklarda ortaya çıkan hasarın boyutunu tespit ediyor.
HASAR NASIL ÖLÇÜLEBİLİR?
Depremden kısa müddet sonra, bölgedeki kültürel varlıkların ziyan gördüğünün ortaya çıktığını söyleyen Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu, “Bu sarsıntılar yeryüzünde deformasyona neden oldu. Bu deformasyonu ölçebilmenin bir yolu var. Bu da dünya üzerinde dönen radar uydularının aldığı imajları kullanmak” dedi.
700’DEN FAZLA NOKTA İNCELENDİ
Çilingiroğlu “Şimdiye kadar bin 700’den fazla noktayı bu formda kaydettik. Bu koordinat bilgilerini uydu radar bilgileriyle bir ortaya getirdik. Wuhan Üniversitesi’nden Timo Balz’ın da takviyesiyle fiyatsız erişme açılan Alman, İtalyan ve Çin uydularının elde ettiği radar dataları sayesinde, yeryüzünde sarsıntıdan evvelki ve sonraki yer değişimlerini ölçebiliyoruz” tabirlerini kullandı.
Şimdiye kadar 70’e yakın bina ve yapıda hasar olduğu biliniyor. 10 kadar tarihi yapıda da hiçbir hasar tespit edilmezken müze ve kalelerde, Arslantepe üzere alanlarda kısıtlı hasarlar kaydedildi.
“RESTORE EDİLEN KISIMLARIN TEKRAR ONARILMASI DAHA KOLAY”
Hasar alan kültürel varlıkları da pahalandıran Çilingiroğlu, “Yapıların muhakkak kısımlarında çökmeler meydana gelmiş. Gaziantep Kalesi‘nden gelen hasar bilgisi daha çok restore edilen yerlerde hasarın olduğu istikametinde. Bu da aslında uygun bir şey. Özgün mimarinin hala yerinde olduğunu anlıyoruz. Habib-i Neccar Camii’nde kubbenin çöktüğünü gördük. Antakya bölgesindeki kiliselerde büyük hasarlar var. Bunların bir kısmı özgün, bir kısmı onarılmış yerlerde. Restore edilen kısımların tekrar onarılması daha kolay olacaktır” halinde konuştu.