Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesinin akabinde 2009’da rafa kaldırılan “Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı”nın tekrar canlanma ihtimali gündeme gelirken, bölgedeki istikrarın sağlanması, boru çizgilerinin uzun vadeli projeler olması üzere mevzular ön plana çıkıyor.
SURİYE’DEKİ İSTİKRARA DİKKAT ÇEKTİLER
Uzmanlar, daha evvel de kelam konusu sınır için Suriye’de sağlanacak istikrarın ve boru çizgisinin geçeceği ülkelerin güvenliğine vurgu yapmış ve sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) Katar için kıymetine değinmişti.
Katar merkezli niyet kuruluşu Orta Doğu Global Münasebetler Kurulu’nda Kıdemli Orta Doğu Güç Uzmanı Justin Dargin, AA muhabirine, LNG’de muhtemel kapasite artışlarının 2020’lerin sonunda arz fazlası ortaya çıkarabileceğini belirterek, “Katar, fiyatlandırma yapısının cazip bulacağı bir düzeyde olması halinde, uzun vadeli tedarik mutabakatlarını teminat altına almanın ve artan rekabet ortamında piyasa istikrarını sağlamanın bir yolu olarak boru sınırlarını nihayetinde düşünebilir.” dedi.
“TÜRKİYE DAHİL YAKIN BAĞLANTILAR KURULMALI”
Dargin, Suriye’de yeni hükümetin Türkiye ve Körfez ülkeleriyle daha yakın bağlantılar kurarak bölgesel işbirliğine daha elverişli bir ortam yaratacağını belirterek, halihazırda Katar da dahil birçok ülkenin hudut ötesi doğal gaz boru çizgilerinden çok arbitraj esnekliği nedeniyle LNG’ye yöneldiğini anlattı.
Avrupa’da gaz talebinin karbonsuzlaştırma siyasetleri nedeniyle azaldığına dikkati çeken Dargin, bunun da Doğu Asya pazarını orta ve uzun vadede Katar için daha cazip bir odak haline getirdiğini söz etti.
LNG ARZ FAZLASI BORU ÇİZGİSİ PROJESİNE YAKLAŞIMLARI DEĞİŞTİREBİLİR
Dargin, Katar’ın Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman’a gaz sağlayan Dolphin Doğal Gaz Boru Sınırı’na yaklaşımının da bu değişimi yansıttığını belirterek, şöyle devam etti:
“Başlangıçta Katar’ın çeşitlendirme stratejisinin bir kesimi olsa da, ülke LNG lehine projeyi genişletmeyi daima olarak reddetti. Türkiye’ye uzanacak bir boru sınırı Türkiye’nin bir güç merkezi olma amacıyla uyumlu olsa ve Avrupa’nın güç çeşitlendirme amaçlarına yarar sağlayabilecek olsa da, şu anda Katar için bir öncelik olması pek mümkün değil. Bununla birlikte, rakiplerin ve yeni üreticilerin kapasite artışları nedeniyle on yılın sonunda potansiyel bir LNG arz fazlası ortaya çıkarken, Katar, fiyatlandırma yapısının cazip bulacağı bir düzeyde olması halinde, uzun vadeli tedarik mutabakatlarını teminat altına almanın ve artan rekabet ortamında piyasa istikrarını sağlamanın bir yolu olarak boru çizgilerini nihayetinde düşünebilir. “
“SURİYE’DE İSTİKKAR VE GÜÇBİRLİĞİNİ GELİŞTİRECEK”
Jeopolitik açıdan Orta Doğu’daki istikrarsızlığın bölgede bir boru çizgisine büyük mahzur teşkil ettiğine dikkati çeken Dargin, “Suriye’den geçecek bir boru çizgisi yalnızca iç istikrarı değil, tıpkı vakitte çıkarları çatışan çok sayıda bölgesel güç ortasında işbirliğini de gerektirecektir.” ifadesini kullandı.
Dargin, ekonomik faktörler ve değişen dinamiklere de değinerek, “LNG, esnekliği, azalan maliyetleri ve farklı pazarlara erişim kabiliyeti nedeniyle tercih edilen doğal gaz taşıma sistemi olarak ortaya çıkmış ve sabit boru sınırlarının uygulanabilirliğini azaltmıştır. Katar için bir boru çizgisi, istikrarlı ve uzun vadeli talep garantisi gerektirmektedir ki bu da karbonsuzlaştırma siyasetleri nedeniyle Avrupa’nın doğal gaz tüketimi azaldıkça giderek daha belgisiz hale gelmektedir. Ayrıyeten, bu cins bir altyapının inşası ve uzun vadeli güvenliği, memleketler arası paydaşlar ortasında kıymetli yatırım ve işbirliği gerektirecektir.” diye konuştu.
2009’DA RAFA KALDIRILDI
Katar ve Türkiye ortasında doğal gaz boru çizgisi inşa etme fikri, birinci olarak 2009’da gündeme gelmiş lakin çeşitli teknik, ekonomik ve jeopolitik nedenlerle rafa kaldırılmıştı. O devirde proje, Katar’ın geniş doğal gaz rezervlerini Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına taşımayı hedefliyordu. Fakat, sınırın Suriye üzerinden geçmesi planlanan güzergahı, bölgedeki siyasi istikrarsızlık ve Suriye rejiminin projeye karşı duruşu nedeniyle gerçekleştirilemedi.
TÜRKİYE’NİN GÜÇ MERKEZİ OLMASI BÜYÜK KIYMET TAŞIYOR
Hem global güç dinamiklerinde yaşanan değişimler hem de Suriye’de Baas rejiminin devrilmesiyle temaslı olarak projenin tekrar canlanma ihtimali gündeme geliyor.
Katar, LNG ihracatında kara yolu seçeneklerini çeşitlendirme ve güç pazarındaki tesirini artırma gayesi taşırken, Türkiye, bir güç merkezi olma stratejisi doğrultusunda boru çizgisi projelerine büyük ehemmiyet veriyor.
Avrupa’nın güç arz güvenliğini çeşitlendirme gayretlerinin ve Doğu Akdeniz’deki güç kaynaklarına yönelik rekabetin ağırlaştığı bir devirde, Türkiye-Katar boru çizgisi projesi hem bölgesel hem de global güç istikrarları açısından stratejik bir adım olarak bedellendiriliyor.