Orta Doğu Uzmanı Ayhan Doğaner, “Suriyeliler Esad Rejiminin devrilmesini bayram coşkusuyla kutlarken, tasalarını de gizlemiyorlar. Süreç, kırılgan, provokasyon ve ajitasyona açık bir süreç.” diye yazdı.
“Suriye halkı çok kesimli bir yapıda. Sünni, dürzi, nusayri, Türkmen, kürt, arap, filistin, hristiyan süryani, ermeni topluluklardan şurası. Suriye’de kelam sahibi olmak isteyen bölgesel ve global aktörler de çok kesimli bir yapıda. Beklentiler, çıkarlar, hedefler çok farklı.” diyen Doğaner, Yetkinreport’ta yayımlanan “HTŞ Suriye’de iktidara yürüdü, iktidarda durabilecek mi?” başlıklı yazısında şu tabirlere yer verdi:
“Orta Doğu’da maçı tribünden izleyemezsiniz”
“Orta Doğu’da maçı tribünden izleyemezsiniz. Şahsen alana inmek, oyunun içinde olmak zorundasınız. Maç bittikten sonra kurulacak diplomasi sofrasın da da yerinizi almalısınız.
Orta Doğu’da, bölgeye ait tarih ve coğrafya bilgisi, bölgenin sosyolojik, etnik, dini, mezhebi yapısını, reflekslerini, hassasiyetlerini bilmek de çok kıymetli.
Düşünsenize Şam’da konuşulan arapça ile Halep’te konuşulan arapça bile farklı.
Aksi takdirde ‘küresel aktörüm’ tezi ile ortalarda gezinirken Afganistan, Irak, Libya, Yemen, Afrika’da Sahel Bölgesi’nde yaşananların içinde bulursunuz kendinizi.”
Kırılgan süreç uyarısı
Suriye’de bundan sonraki gelişmelerin çok daha değerli olduğunun altını çizen Doğaner, “Kapsayıcı, birleştirici bir Anayasa ile demokratik bir hukuk devletine muhtaçlık var. Sonlu bir kesim dışında şeriat sistemi istenmiyor. Yeni Anayasa’nın hazırlanması, halk oyuna sunulması, kabulü ve uygulanabilmesi çok kıymetli. Sürecin rastgele bir noktasındaki tıkanma, ülke dışı aktörlerin kendi çıkar ve beklentileri doğrultusunda teşebbüsleri, HTŞ çatısı altında iktidara yürüyenler ortasında muhtemel güç ve iktidar paylaşımı, pek çok riski içinde barındıran, potansiyel gelişmeler kelam konusu” dedi ve kırılgan bir süreçle karşı karşıya olunduğunu vurguladı.
Yabancı savaşçılar
Suriye’de süreksiz hükûmetin silahlı kümelere yaptığı ortak çatı altında birleşme davetinin yerinde olduğunu tabir eden Doğaner, bunun kolay olmadığını söyledi. HTŞ içindeki yabancı savaşçılara dikkat çeken Doğaner, “HTŞ bünyesinde irili ufaklı 25’e yakın örgüt olduğu, bunlar ortasında selefi, tekfiri, cihatçı, Arap olmayan, üç yapılanmadan kelam ediliyor” diye yazdı ve şu soruları sordu:
“Tüm bu arap ve Suriyeli olmayan cihatçı yabancı savaşçılar, silah bırakıp, Suriye ordusunun yeni mensupları mı olacaklar? Hristiyan, dürzi, ermeni, süryani, arap milliyetçisi kimliğine sahip öteki Ordu mensupları ile birebir üniformayı giyip, silah ve kader birliği mi yapacaklar?”
Doğaner, yazısının sonunda “Suriye’de süreç istenilen formda yönetilemezse, Suriye’nin devamında, Lübnan ve Irak’ın da toprak bütünlüğü, parçalanma riskleri az değil.” ihtarında buludu.